به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، حجت الاسلام جاودان در یادداشتی به مناسبت فرا رسیدن سالروز مبعثت پیامبر خدا (ص) نوشت: نكته اساسي كه قرآن در نزول وحي به پیغمبر بازگو مي‏ كند و متاسفانه كسي توجه نكرده، این است كه همه مفسران اسلامي نوشته ‏اند و در تمام احادیث نیز چنین آمده كه در روز بعثت فقط پنج آیه آغاز سوره 'اقرا' بر پیغمبر نازل شد.

وی افزود: این پنج آیه، از 'اقرا باسم ربك الذي خلق‏' آغاز مي‏ شود و به 'مالم یعلم‏' ختم مي ‏شود. هیچ كسی نگفته است 'بسم الله' این سوره كي نازل شده و آیا نخستین سوره قرآن بسم الله داشته است‏ یا نه؟ اگر داشته است چرا نگفته ‏اند و اگر نداشته است، آیا بعدها آمده است یا طور دیگر بوده است؟

شاگرد آیت الله حق شناس افزود: ما پس از تحقیقات زیاد به این نتیجه رسیده ‏ایم كه جبرئیل از پیغمبر خواست آیه 'بسم الله الرحمن الرحیم' را كه در آغاز سوره بود، به زبان آورد. 'اقرا باسم ربك' نیز به همین معنا است. حرف 'باء' در 'بسم' نیز به گفته بعضي از مفسران زائده است.‏ یعني معنا ندارد و فقط براي زینت در كلام است.

وی اضافه كرد: در حقیقت جبرئیل پس از قرائت 'بسم الله الرحمن الرحیم' از آن حضرت خواست كه نام خدا یعني 'بسم الله الرحمن الرحیم' را قرائت كند و آن را به زبان آورد ولي چون پیغمبر درآغاز كار و اولین برخورد با پیك وحي نمي‏ دانست نحوه قرائت نام خدا كه جبرئیل از وي مي‏ خواست چگونه است، پرسید 'ما اقرا؟' یعني چه بخوانم و نام خدا كه باید قرائت كنم چیست و تركیب آن چگونه است؟

جاودان با اشاره به این كه جبرئیل بار دیگر تكرار كرد و گفت 'بسم الله الرحمن الرحیم - اقرا باسم ربك الذی خلق'، افزود: در این مورد چند حدیث معتبر و بسیار جالب در چند منبع مهم اسلامي و شیعه وجود دارد كه از هر نظر جالب مي‏ باشد ولي جاي كمال تاسف است كه چرا مفسران ما این دو حدیث را در تفسیر سوره 'اقرا' نیاورده ‏اند.

حدیث اول در كتاب 'كافي' باب 'فضل قرآن' است كه امام صادق (ع) مي‏فرماید 'نخستین چیزي كه بر پیغمبر نازل شد بسم الله الرحمن الرحیم - اقرا باسم ربك بود'

حدیث دوم در 'عیون اخبارالرضا' می باشد كه شیخ صدوق از امام هشتم حضرت رضا (ع) روایت مي‏كند كه فرمود 'اولین بار كه جبرئیل بر پیغمبر (ص) نازل شد گفت اعوذ بالله من الشیطان الرجیم - بسم الله الرحمن الرحیم - اقرا بسم ربك الذي خلق ...'

حدیث‏ سوم در 'محاسن برقي' جلد اول صفحه 41 از صفوان جمال روایت مي‏ كند كه گفت‏ حضرت صادق (ع) فرمود 'هیچ كتابي ازآسمان نازل نشد مگر اینكه در آغاز آن بسم الله الرحمن الرحیم بود.'

این پژوهشگر دینی افزود: با توجه به این سه حدیث ارزنده و گویا، مي‏ بینیم كه پیك وحي الهي سوره 'اقرا' را به عكس آنچه مشهور است، نخست هنگام بعثت‏ با شش آیه آورد كه آیه اول همان 'بسم الله الرحمن الرحیم' بود و از پیغمبر خواسته بود همان آیه اول یعني 'بسم الله الرحمن الرحیم' را قرائت كند، یعني قبل از هر چیز 'بسم الله' بگوید و سرآغاز كارنبوت خود را با نام خدا، آن هم بدان گونه كه خدا خواسته بود، هماهنگ سازد.

وی اضافه كرد: پس 'اقرا بسم ربك‏' یعني نام خدایت را بخوان و 'علي بن ابراهیم قمي' در تفسیرش می نویسد كه پیغمبر پرسید چه بخوانم؟ و جبرئیل دوباره گفت 'بسم الله الرحمن الرحیم - اقرا بسم ربك الذي خلق‏' یعني نام خدا را كه مامور هستي بخواني، همین 'بسم الله الرحمن الرحیم' است، و پیغمبر بار دوم 'بسم الله' را براي نخستین بار خواند و با آن آشنا شد. همان كه خود پیغمبر بعدها به ما دستور داده است كه هیچ كاري را آغاز نكنید مگر این كه در ابتدای آن 'بسم الله الرحمن الرحیم‏' بگویید.

شاگرد علامه 'سید مرتضی عسگری' در ادامه یادآور شد: آري، هنگامي كه برگزیدگان الهي حقایق اسلامي را بیان كنند، چنین خواهد بود كه مردم بي ‏خبر را با آنچه واقعیت دارد آشنا مي ‏سازند.

جاودان در پایان نوشت: به عبارت روشن‏تر آنچه خداوند به وسیله جبرئیل در آغاز وحي و اولین لحظه پیغمبري خاتم انبیا (ص) ازآن حضرت خواسته بود به زبان آورد و قرائت كند، فقط گفتن 'بسم الله الرحمن الرحیم' بود و بقیه آیات همان طور كه پیك وحي می خواند، مانند موارد بعدی در دم در سینه مقدس آن حضرت نقش مي‏ بست و دیگر نیازي به تكرار پیغمبر نداشت تا از حفظ كند.

فراهنگ**1003**1588